Net zoals de actuele oorlog tussen buurlanden Rusland & Oekraïne hebben ook onze ouders, grootouders en overgrootouders enkele nutteloze oorlogen meegemaakt, waaronder Wereldoorlog II. We bewandelen de oude nazi- en NAVO terreinen die nu symbool staan voor vrede en verdraagzaamheid. We zakken af tot het stuwmeer Urftsee, om via de spookdorpen Vogelsang en Wollseifen terug te stappen in deze luswandeling van bijna 12km.
Uitzichtpunt de Modenhübel: 0km - 3km
Onze trip vandaag brengt ons een 20km over onze oostelijk grens nabij Gemünd, een deelgemeente van Schleiden in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Vandaag anno 2023 is deze grens open en vrij toegankelijk, maar ten tijde m'n grootouders en ouders was dit toch nog anders. Veel over horen vertellen door mijn grootouders, hoe het leven was ten tijde van de oorlog gedurende de nazi-bezetter tot na de bevrijding. Dus hoogtijd om me hier iets bij proberen voor te stellen in een wandeling door het toenmalige Eifelse mierennest van de nazi's.
Je kan kiezen voor een betalende parking (tot een camperparking) binnen het domein van NS-Ordensburg Vogelsang, het voormalige opleidingskamp van de NSDAP of de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij. Wij kiezen voor de kleinere gratis parking - Walberhof ter hoogte van de B266 - de Bundesstrasse tussen Simmerath - vlak aan Belgische grens en Euskirchen. Je kan van hieruit de korte weg richting de ingang nemen of een iets uitdagendere versie met enkele mooie uitkijkpunten onderweg en met wat meer kilometers af te leggen. Voor ons is de keuze snel gemaakt en wij richting de eerste Eifel-Blick of de Modenhübel. Een open heuvel van 485m hoog, die we bereiken doorheen enkele graslanden en uitlopers van dit grote woud, rondom de Urftsee. Je kan er een leuke bank vinden om enkele mooie foto's te nemen of even genieten van dit prachtig vergezicht over de vallei van de Urft en het dorp Gemünd.
De volgende Eifel-Blick laat echter niet lang op zich wachten, want een 200m verder krijg je het Aussichpunkt Kickley, met een vergezicht over de samenvloeiing van de rivieren Urft met de Lassbach. De Urft, een 50,2 km lange zijrivier van de Rür (Roer), die aan de voet van Vogelsang IP een groot kunstmatig meer vormt. Ook de volgende rivier - Morsbach is één van de vele riviertjes en bronnen die dit stuwmeer aanvullen. Bovendien biedt deze vallei de nodige uitdaging door enkele brugjes en trapconstructies, afgewisseld met enkele modderige stukjes.
Ondertussen bevinden we ons reeds een paar kilometer ver en bewandelen we een stukje Eifelsteig of een lange afstandsroute van 312km lang doorheen dit mooie Eifelgebied in Duitsland. De Eifelsteig is zeker een aanrader en kan je afleggen in 15 etappes met afstanden van 14 tot 28km per etappe.
Na een kort klimmetje uit deze Morsbach vallei zien we in de verte de eerste gebouwen van Vogelsang IP verschijnen en verlaten we de Eifelsteig, die hier de rand van dit oude militaire domein volgt.
Vogelsang IP, van nazi-kamp tot NAVO gebied: 3km - 5km
We verkennen dit voormalige NSDAP & NAVO domein, nadat het 60jaar heeft gefungeerd voor militaire doeleinden en strikt verboden terrein was. Sinds 1 januari 2006 opnieuw publiek toegankelijk geworden, dus hoogtijd om deze site 17 jaar na de opening te verkennen.
De eerste gebouwen van dit immense complex werden reeds in 1934 gebouwd, zoals het Malakoff gebouw dat de statige ingang van dit soldatenfabriek voor de NSDAP vormde. De Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, een politieke partij die bestond uit personen met een extreem nationalistische of racistische gedachtegang, die op zijn beurt zal leiden tot Nazisme, de Holocaust en Wereldoorlog II. Toen de nazipartij in 1933 aan de macht kwam, gaf partijleider Adolf Hitler de belangrijkste posten aan trouwe medestanders en vertrouwelingen.
Spijtig genoeg gebeurt dit vandaag de dag nog steeds tot zelfs op ons Europese continent, al hoopte ik dat de mensheid lessen trok uit zijn verleden.... Juist daarom vind ik het belangrijk dat zulke gebouwen niet vernietigd worden, zodat de volgende generaties kunnen stil staan bij deze menselijke gruwel, zodat hopelijk zij hier wel levenslessen uit trekken.
De NS-Ordensburg Vogelsang was één van de drie burchten die diende om de elite van het Derde Rijk om te scholen. Deze burcht de Ordensburg Sonthofen en de Ordensburg Krössinsee hadden elk hun bijzondere opdracht tijdens deze opleiding tot SA'ers, Ordenjunkers of bij ons beter gekend als de Bruinhemden. Een militair uitgeruste dienst die instond voor het beschermen van NSDAP tegen politieke tegenstanders en het intimideren ervan.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Vogelsang dan weer gebruikt als kazerne voor de Wehrmacht - de krijgsmacht van het toenmalige nazi-Duitsland waarvan elke soldaat een eed van trouw aan Hitler persoonlijk moest zweren. Ook speelde deze Wehrmacht een cruciale rol in de aanval op andere landen, het plegen van oorlogsmisdaden (voornamelijk in het oostfront) en het leveren van bijdrage aan de Holocaust. Aan de andere kant is het ook de Wehrmacht die vanaf 1938 verzet pleegde tegen het Naziregime, met de uiteindelijk mislukte aanslag en staatsgreep op dictator Hitler in 1944.
Na de Tweede wereldoorlog werd Vogelsang gerestaureerd en gebruikt als oefenterrein voor verschillende NAVO-landen, waaronder de Britten vanaf 1945 tot 1950 en de Belgische krijgsmacht vanaf 1950 tot 2005. Ook werden alle hakenkruisen en opschriften ter ere van Hitler verwijderd, en werd er een bioscoopzaal, klimmuur en kazerne bijgebouwd voor de verblijvende troepen.
Sinds 2006 tot vandaag is dit complex uitgegroeid tot het Vogelsang IP - Internationaler Platz en maakt dit deel uit van het Nationalpark-Zentrum Eifel. Deze oude militaire domeinen staan vandaag symbool voor verdraagzaamheid, vrede, verzoening en tegen racisme. Buiten kan je er vrij rondlopen en iedereen is er welkom...
Mits betaling heb je ook toegang tot verschillende facetten van het bezoekerscentrum van Vogelzang IP. Je kan er de permanente tentoonstelling van de NS-Dokumentation Vogelsang bezoeken, met de geschiedenis van dit NS-Ordensburg Vogelsang domein. De permanente tentoonstelling van het Nationaalpark-centrum Eifel of een belevingstentoonstelling over de plaatselijke biodiversiteit, maar ook wereldwijd. Er vinden begeleide rondleidingen op dit 100 ha grote domein plaats of beklim de Eifel-panorama toren - Flankenturm des Ostflügels van 48meter hoog met zijn 172 treden (enkel open van april tot oktober). Er is een de panorama-gastronomie waar je iets kan drinken of eten, een buitenschoolse leerplek, een vergadercentrum of de Kulturkino Vogelsang IP, de Belgische cinema in Vogelzang uit 1950 voor de troepen, waar je tal van evenementen kan meepikken.
Naast het bezoekercentrum kan je er ook de zielzorg van het Nationaalpark Eifel en Vogelsang, het Rodekruismuseum Vogelsang IP, de astronomiewerkplaats “Sterren zonder grenzen”, het “Natuurbeschermhuis Eifel-Ardennen”, het gastenverblijf K 13, de zwem- en sportvereniging Vogelsang e.V., het seminarhuis Vogelsang 86 en de transit 59 vinden.
Alle info kan je via onderstaande link vinden, alsook de openingsuren en toegangsprijzen.
De Victor-Neels-Brücke over de Urftsee: 5km - 7km
We verlaten even het Vogelsang-domein om af te dalen richting het stuwmeer of de Urftsee. Wanneer we enkele smallere paadjes door het bos nemen, komen we bij het 5 meter hoge standbeeld van de fakkeldrager of de Fackelträger. Een krijgshaftige gespierde figuur van het Arische "meesterras" volgens NS-ideologie, met in de ene hand de Olympische vlam en op zijn andere arm een adelaar.
Opnieuw op pad komen we wat lager op een smalle verharde baan, die we verder naar beneden volgen richting de Victor-Neels-Brücke. Op zich kan je de afdaling naar deze brug overslaan, maar deze stalen hangbrug over de Urftsee is zeker een aanrader. Deze 124m lange hangbrug kan je sinds 2009 gebruiken, om vanuit Gemünd of Rurberg het voormalige NS Ordensburg Vogelsang te verbinden. Genoemd naar een Belgische commandant, die tussen 1970 en 1980 in Vogelzang gestationeerd was en een sociale band creëerde met de lokale bevolking. Bovendien werd de brug in 2010 bekroond, met de Duitse Staalbouwprijs voor de landschapsvriendelijke constructie en milieuvriendelijke esthetiek en kan je ze enkel met de fiets of te voet nemen via de Urftseerandweg. Dit ter vervanging van het oude veer dat sinds de Tweede Wereldoorlog deze plek niet meer bereikte.
Wij gebruiken het vandaag als uitzichtpunt over dit 2,16 km² grote stuwmeer, dat de rivier Urft sinds 1905 afdamt met zijn Urfttalsperre. Deze 58,5m hoge en 226m lange stuwdam was destijds de grootste van Europa en heeft als hoofddoel het verwekken van elektriciteit. Al wordt deze dam ook gebruikt als buffer tegen overstromingen of als reservoir bij laagwaterstand van lager gelegen delen. Door de intensieve militaire oefeningen over tientallen jaren in dit meer, heeft er ook voor gezorgd dat dit meer niet gebruikt kan worden voor drinkwater, zoals de westelijke Obersee. Van deze vervuiling kan je vandaag alvast visueel niet veel van zien in dit bosrijk landschap rondom. Wel een super lage waterstand waardoor zelfs het Krummenauel eiland volledig droog komt te liggen. Door gebrek aan alternatieve paden zijn we genoodzaakt dezelfde baan terug richting Vogelsang te nemen, om uit te komen aan verschillende sportvelden en grotere sportcomplexen.
Vogelzang, grootste sportfaciliteit van Europa: 7km - 8km
Met als doel van deze drie trainingskampen of NSDAP Ordensburgen was niet alleen een mentaal 'gebrainwashte' geest van belang, ook op sportief gebied moesten deze elite klaargestoomd worden tot de toekomstige leiders en sportatleten van dit toenmalige nazi-Duitsland. Deze sportfaciliteit had de grootste van Europa moeten worden, maar de bouw werd tijdens het begin van de oorlog stopgezet.
Je kan er wel de Thingplatz of het evenementpodium vinden met zonnewendeplein, een tribunes met gymzaal en zwembad. Maar ook een verschillende buitensport-faciliteiten, waar in Vogelsang de focus lag op paardrijden.
Het tijdschema van deze nazi-Junkers was dan ook intensief met:
- 6.00u ochtendsport
- 7.00u vlaggenappel
- 8.00 uur tot 10.00 uur studiegroepen
- 10.00 uur tot 12.00 uur lezingen in de grote collegezaal door gast of hoofd leerkrachten met als thema's rassenstudies, geopolitiek en racistische stellingen van slecht buitenlands beleid
- 12.00 was er het middagmaal gevolgd door sport
- 17.00 uur tot 18.30 uur opnieuw een sessie werkgroepen
- 22.00 uur een militaire Zapfenstreich of een avondceremonie, die vooral in Duitsland werd gevoerd bij vertrekkende bondspresidenten, bondskanseliers, ministers van Defensie en generaals worden geëerd.
We nemen de trap aan de voet van de tribune, waar je het 'Reliëf van de atleet' uit 1938 vinden. Een sculptuur van atleten gemaakt uit rode lava, maar zwaar geërodeerd en met sporen van kogelgaten. Deze trap dat afgesloten kan zijn tijdens vries of vochtig weer, brengt ons opnieuw bij de verschillende slaapcompartimenten of de Kameradschafthäuser, die we verder volgen richting de Hundertschafthäuser aan de bosrand.
Vanaf hier verlaten we dit immense Vogelsang IP complex en nemen we de oude verbindingsweg, naar de voormalige dorpen Vogelsang en Wolseifen.
De verdwenen dorpen Vogelsang en Wollseifen: 7km - 11,6km
Eens we een beekje over zijn en de bosrijke omgeving verandert in struikgewas met open heide, komen we in de buurt van het spookdorp Vogelsang. Deze modelnederzetting kwam er voor het burgerpersoneel van NS Vogelsang, die vlakbij over 60 appartementsgebouwen met scholen en een begraafplaats tot 4500 bewoners zouden kunnen beschikken. Met het uitbreken van de oorlog in 1940 kwam de bouw van dit dorp niet verder dan 12 huizen.
Net als het volgende spookdorp Wollseifen, werd ook het dorp Vogelsang volledig vernietigd. Deels na artillerievuur in de late fase van Tweede Wereldoorlog, maar vooral als oefenterrein voor de Britse en Belgische troepen die in Vogelsang gevestigd werden. Na het sluiten van dit militair domein in 2006, werden de laatste overblijfsels van dit kunstmatig dorp Vogelsang volledig verwijderd om ongelukken te voorkomen en is dit gebied tot vandaag ontoegankelijk gebleven.
Het volgende spookdorp op ons pad of Wollseifen is wel toegankelijk en kent een natuurlijke oorsprong die teruggaat tot de 12de eeuw. Dit dorp dat je zou vertalen als Wol-zepen, dankt echter zijn etymologische afkomst aan Wolf en Siefen, wat zoveel betekent als de beekvallei van de wolf. Dit landelijk dorp bestond uit enkele boerderijen met huizen en bevind zich op het Dreibron plateau, dat net zoals het dorp Wollseifen na de Tweede Wereldoorlog onder Brits bestuur kwam. Deze Britse troepen claimde op 13 augustus 1946 dit Dreiborn plateau en het dorp Wollseifen als militair oefengebied. De 500 bewoners of ongeveer 120 gezinnen van dit dorp kregen 3 weken de tijd om het dorp te verlaten. Op 1 september 1946 werden de Wollseifers naar noodopvangcentra gestuurd in omliggende dorpen zoals Einruhr, Herhahn, Gemünd, Schleiden of bij familie in de buurt. Vanaf die dag fungeerde dit dorp als verstedelijkt militair oefengebied voor de Engelse NAVO troepen, al namen sommige bewoners het risico om af en toe nog terug te keren naar hun oude woning en dorp.
Sinds 1650 zaten er de Belgische troepen, die éénmaal per jaar de Wollseifers beperkt toegang boden tot dit militaire domein, om tijdens Allerzielen de graven van hun familieleden te kunnen bezoeken.
Er werden in mei 2001 opnieuw een 52 toneelwoningen gebouwd door het Belgische leger, waarvan je er vandaag nog enkele kan zien staan. Deze toneelwoningen diende voor huis- aan huisgevechten te tijde van Kosovo-missies, waar de NAVO deel van uitmaakte. Deze gebouwen werden ontoegankelijk gemaakt voor mensen, maar biedt een schuilplaats voor reptielen en vleermuizen...Buiten deze toneelwoningen kan je er enkele restanten van woningen of muren vinden. Het deels overgebleven kerkje en dorpsschooltje werden gerenoveerd en kan je wel opnieuw bezoeken. In het dorpsschooltje kan je sinds 2021 een kleine tentoonstelling met fotomateriaal vinden, van dit historische dorp Wollseifen en het leven voor, tijdens en na dit dorp als militaire schietschijf te hebben gebruikt.
Op de terugweg richting parking kan je er nog de dorpskapel vinden en verlaten we dit stukje Nationaalpark Eifel, dat ondertussen is uitgegroeid tot een plek van rust en bezinning in bijna 12km.
